Visie en inleiding
In het coalitieprogramma ’Nieuwe Energie voor Utrecht’ is grond een belangrijk middel om doelen te realiseren voor recreatie, natuur en landschap (Natuur Netwerk Nederland), duurzame energie, duurzame landbouw, maar ook een duurzame en veilige mobiliteit. Het grondbeleid bestaat uit het organiseren van processen, kennis, grondbeheer en instrumenten, zoals de aan- en verkoop van gronden.
De laatste Nota Grondbeleid is in 2002 vastgesteld. Momenteel werken we binnen onze organisatie vooral vanuit handelingskaders die zijn vastgesteld per programma. Een voorbeeld is de Nota Uitvoering Grondstrategie en het bijbehorende Handelingskader Onroerend Goed dat is gekoppeld aan het meerjarenprogramma Agenda Vitaal Platteland. Grondbeleid is hiermee versnipperd vastgelegd binnen de provincie en wordt voor soortgelijke vraagstukken op verschillende manieren toegepast. Ook verantwoordelijkheden voor de inzet van het grondinstrumentarium liggen bij verschillende onderdelen van de organisatie . De aan- en verkoop van grond is niet aan specifieke functies gebonden. Hierdoor kunnen vraagstukken ontstaan over rechtmatigheid en getrouwheid of ontstaan strijdige belangen. Daarom wordt de focus gelegd op een eenduidig en geactualiseerd beleid, waarin team Grondzaken en Bedrijfsvoering (GEB) een centrale positie krijgt. Vooruitlopend op de vaststelling van de nieuwe Nota Grondbeleid, handelt het team al vanuit de beoogde nieuwe rol.
In de Statenbrief RRK (Randstedelijke Rekenkamer) Dolderseweg (28-11-2018/81ECOBE) is aangegeven dat:
- er een handelingskader onroerend goed wordt opgesteld voor alle grondtransacties binnen de provincie;
- het team Grondzaken en Bedrijfsvoering (GEB) daarin een aangescherpte rol krijgt.
De grondzakenexpertise krijgt dus een centrale positie in onze organisatie. Team GEB betrekken we eerder, nadrukkelijker en met meer zeggenschap en expertise bij alle mogelijke transacties voor aan- en verkoop van grond.
Sinds 2002 zijn er verschillende wijzigingen doorgevoerd in wet- en regelgeving en de handelingsomgeving van de provincie. Die moeten verwerkt moeten in het grondbeleid. Ook de komst van de Omgevingswet kan voor veranderingen in het grondbeleid zorgen. In begrotingsjaar 2020 wordt een herziene Nota Grondbeleid ter bespreking en vaststelling aangeboden. Dit grondbeleid voor de hele provincie wordt vervolgens elke vier jaar geactualiseerd. Het grondbeleid wordt uitgewerkt in een uitvoeringskader dat toe te passen is op de verschillende uitvoeringstaken van de provincie.
Grondinstrumentarium wordt in de provincie Utrecht voornamelijk ingezet in het meerjarenprogramma Agenda Vitaal Platteland, het Mobiliteitsprogramma, het programma Hart van de Heuvelrug en in het geheel van de bedrijfsvoering (in het provinciehuis en bij de steunpunten). Alleen binnen Hart van de Heuvelrug (gebiedsontwikkelingsprogramma voor het gebied in de driehoek Soest-Zeist-Amersfoort) voert de provincie actieve grondexploitaties uit zoals bedoeld in de Wet ruimtelijke ordening
Een belangrijk kader binnen het grondbeleid is dat de provincie opgavegericht werkt. Dit betekent dat maatschappelijke opgaven centraal staan in het handelen. Grond is een van de middelen die we kunnen inzetten om onze gestelde doelen te bereiken. Grondbezit is daarmee nooit een doel op zich. In die context behelst het grondbeleid de kaders en spelregels voor de inzet van het grondinstrumentarium. Bij grondtransacties moet de provincie marktconform, openbaar, conform gelijkberechtiging en transparant handelen.